Search in Google

Sunday, October 28, 2018

करिअर - बिगडेटामधील संधी...

आपल्या जीवणात आकडेवारीपासून आपण कधीही दूर जाऊ शकत नाही. बँकांना, खाजगी कंपन्यांना, सरकारी संस्थांना, प्रशासनाला आणि इतर बऱ्याच ठिकाणी आवश्यक माहिती आणि त्याची आकडेवारी मोठ्या प्रमाणात लागत असते. अर्थात तो एक प्रकारचा डेटाच आहे. डेटा संग्रहित करणे आणि तो जतन करणे गरजेचे असते. म्हणुन आय. टी.मध्ये बिग डेटावर काम जोरात चालत असते, चालत आहे. व्यवसाय सुधारणे, निर्णय घेणे आणि स्पर्धकांवरील माहिती आधार-प्रदान करणे, आकडेवारी आणि इतर  व्यावहारिक माहिती संग्रहित ठेवणे, जतन करणे या सर्व पक्रिया बिग डेटामध्ये मोडतात. 

आय. टी. इंजिनीरिंगनंतर करिअरच्या दृष्टीकोनातून बिगडेटा हा एक चांगला पर्याय आहे. कारण अनेक बहुराष्ट्रीय आणि भारतीय कंपन्यांमध्ये अनॅलिटीक्स प्रोफेशनल्स, डेटा सायंटिस्टची मागणी वाढत आहे. डेटा अनॅलिटीक्समध्ये काम करत असताना त्यासाठीचे अनेक टूल्स वापरावे लागतात. यासाठी आपल्याजवळ त्याचे कौशल्य असणे गरजेचे असते. टॅबल्यू पब्लिक, ओपनरिफाइन, रॅपिडमायनर, गुगल फ्यूजन टेबल्स असे अनेक टूल वापरून डेटा अनॅलिटीक्समध्ये काम करता येते. हडूप हे एक मुक्त स्त्रोत वितरित बिग डेटाचे फ्रेमवर्क आहे, जे क्लस्टर केलेल्या सिस्टम्समध्ये चालणाऱ्या  मोठ्या डेटा अनुप्रयोगांसाठी डेटा प्रोसेसिंग, गुंतागुतीच्या डेटाचे  व्यवस्थापण आणि त्याचे स्टोरेज व्यवस्थापण करते. यामध्ये मुख्यत्वे माहिती प्रोसेस होते.  

बिगडेटाच्या कामामध्ये रोबोटिक्स अर्थात मशीन लर्निंग, अमेझॉन वेबसर्विसेस या तंत्रज्ञानाचीही जोड आहे.  आर्टिफिशियल इंटीलिजन्स, मशीन लर्निंग अशा संकल्पनांना  माहिती व्यवस्थापणसाठी बिगडेटाशिवाय पर्याय  नाही. आणि आपल्याला ठावूक आहे  की आज आर्टिफिशियल इंटीलिजन्स तंत्रज्ञान जोर घेत आहे, त्यामुळेच बिगडेटाचे कौशल्यधारकांचीही मागणी वाढत आहे.  

म्हणून बिगडेटामध्ये करिअर घडवण्यासाठीचा हा खुला मार्ग आहे. यासाठी या वरील नमूद केलेल्या टूल्सची कौशल्य आत्मसात करणे गरजेचे ठरते. पुणे, चैन्नई, हैद्राबाद, बंगळूरू अशा शहरांमध्ये खाजगी इन्स्टिट्यूडमध्ये याचे  कोर्सेसही उपलब्ध आहेत. बिगडेटाचे कौशल्यधारक होताच बिगडेटा अनॅलिटीक्स कंसलटन्ट, अनॅलिटीक्स  असोसिएट, बिजिनेस इंटीलिजन्स  अनॅलिटीक्स कंसलटन्ट तर अनुभवी लोकांना बिगडेटा अनॅलिटीक्स अर्कीटेक्ट, मेट्रिक्स किंवा अनॅलिटीक्स स्पेशालीस्ट म्हणून नोकरी मिळते. यासाठी कंपन्या चांगले पकेजही  देत आहेत.

Published in Dainik Sakaal on 13-Dec-2018.

Sunday, October 14, 2018

शिक्षणाचे वैदिकीकरण होतेय !

या ४-५ वर्षात जे सामाजीक, राजकीय आणि शैक्षणीय वातावरण ढवळून निघत आहे, ते लक्षणीय आहे. शैक्षणीय बाबतीत बोलायचे झाले तर, आवडीचं शिक्षण घेत असताना प्रत्येक्षिकं करावीत आणि त्यातून अनुभव घ्यावा, मग त्यावरच काम करत दांडगा अनुभव घेत जावा आणि असा दांडगा अनुभव जेव्हा येतो आणि जगाला याचे फायदे दिसू लागतात तेव्हाच ते शिक्षण सार्थ ठरते, असे जर होत नसेल तर ते शिक्षण व्यर्थ गेलेले असते म्हणजे तोपर्यंत आपण अडाणीच असतो.  शिक्षणातून आपले ज्ञान, तर्कशुद्धता आणि अनुभव आणखी वाढत जात असतो. संगणकक्रांतीने आज तर जगाचे दरवाजे कधी नव्हे एवढे खुले झाले. यामुळे तरी भारतीयांची विचारपद्धती व्यापक, वैश्विक बनायला हवी होती. परंतू चित्र उलटेच दिसत आहे. खरं तर, ज्ञान हे जसं निरंतर पवित्र आहे, इतकंच राज्याच्या आणि देशाच्या शिक्षण विभागानेही त्याचं पावित्र्य राखायला हवे. परंतू आज शिक्षण विभागाकडून कामातून जे चित्र पाहायला मिळत आहे, ते निंदनीय आहे. काही दिवसापूर्वी पुण्यातील एका प्रसिद्ध असलेल्या इंजिनीरिंग कॉलेजमध्ये सत्यनारायण महापूजेचा कार्यक्रम पार पडला, जिथं असा कार्यक्रम अपेक्षित होता कि ज्यामध्ये अंधश्रधा निर्मूलानाचा प्रसार होऊन विद्यार्थी कसे विज्ञानात संशोधक बनतील आणि राष्ट्रीय-अंतरराष्ट्रीय पातळीवर आपले नाव लौकिक करतील. 

सरकारने शिक्षण महासंचालयाच्या माध्यमातून काही दिवसापूर्वी पुण्याच्या शाळा-कॉलेजामधून भगवतगीता हा हिंदू ग्रंथ विद्यार्थ्यांना भेट देण्याची मोहीम हाती घेत असल्याचे सांगितले होते. विरोधकांकडून जोरदार टीका झाल्यानंतरही सरकारने हा निर्णय मागे घेतलेला नाही. प्राथमिक-माध्यमिक शाळेच्या अभ्यासाच्या  पुस्तकातील आज ज्या चुका समोर येत आहेत, त्याही चुका एखाद्या विशिष्ठ वर्गाला उच्च ठरवण्यासाठी होत्या कि काय असा प्रश्न निर्माण करणाऱ्याच आहेत. आजचा विद्यार्थी उद्याचा मतदार असतो. असे चुकीचे शिक्षण लादून स्वतःचे सरकार निरंतर टिकण्याचा हा प्रयत्न आहे काय? असाही प्रश्न पुढे उभा राहतो.  

चार-पाच वर्षात  शिक्षणातूनच विज्ञानवाद डावलला जात असून धर्मवाद कसा श्रेष्ठ आहे, हे सांगण्याचा प्रयत्न होत आहे. एवढेच नव्हे तर AICTE (All India Council for Technical Education) अंतर्गत असेलेल्या इंजिनीरिंगच्या अभ्यासात पर्यावरणाबरोबर पुराणाचा, वेदांचा अभ्यासक्रमही असेल, २०१८च्या सुरुवातीला अशी धक्कादायक घोषणा खुद्द प्रकाश जावडेकरांनी केलेली आहे. जग तंत्रज्ञानाने बदलत आहे. जगभरात खूप वैज्ञानिक संशोधन झालेले आहे आणि ते आजही होत आहे , परंतू त्यात भारतीय संशोधक किती आहेत? अगदी बोटावर मोजण्या इतकेच! खरे तर, हे प्रमाण शिक्षण विभागानेच वाढवले पाहिजे, तशी रणनीती आखली पाहिजे. आज 'इंटरनेट ऑफ दी थिंग्ज', बिग डेटा, रोबोटिक्स अशा तंत्रज्ञानाच्या गोष्टीमधून दुनिया बदलत आहे. परंतू भारतात शासकीय खर्चाने गोमुत्रावर संशोधन करणे असे हास्यस्पद प्रकार या काही वर्षापासून सुरु आहेत आणि आजचे सरकार मात्र शिक्षणातूनच धर्मवाद आणखी कट्टर करू पाहत आहे. अर्थात शिक्षणाचे वैदकीकरण होत आहे,असे म्हणायला हरकत नाही आणि हे सर्व प्रकार देशाला जातीवादाकडे घेवून जात आहे.

AICTE च्या आकडेवारीनुसार भारतात सुमारे ३००० इंजिनीरिंग कॉलेजेस मधून ७०००० इंजिनिअर्स बाहेर बडतात, परंतू त्यातल्या साधारणतः निम्म्याच  इंजिनिअर्सन्ना नोकऱ्या मिळतात.  बेरोजगारी प्रश्न सोडवण्याचा सोडून सरकार विद्यार्थ्यांची आहे ती बुद्धी धर्मवादाकडे वळवत आहे. मुळात शिक्षण विभागाने कोणताही धर्म अथवा विशिष्ट सांप्रदायिक विचारसरणीचा शिक्षणांतर्गत आणि शिक्षण बाह्य प्रसार करणे हे सर्वथा चुकीचे आणि  अनैतिक आहे याचे भानही सरकारला राहिलेले नाही. आणि यातूनच भविष्यात आणखी संकटं निर्माण होतील, अंतरराष्ट्रीय स्तरावर  देशाच्या शिक्षण पद्धतीचे हसे होईल, अशी चिंता जागृक नागरिकांना वाटणे साहजिक आहे.

आपल्या शिक्षण पद्धतीतून कसे संशोधक तयार होतील? कसे नवनवीन  व्यवसाय तयार होतील? नोकारदार तयार करताना नव्या नोकऱ्या कश्या निर्माण होतील? शिक्षण महासंचालयाने कोणताही धार्मिक स्पर्श न करता ज्ञानाचे पावित्र्य राखत अशा प्रश्नांचे निरसन करण्याची वादळे घडवून आणावीत. तेव्हाच देशाची शिक्षणपद्धती सदृढ आणि त्रुटीहीन झालेली असेल.

Wednesday, October 10, 2018

The role of artificial intelligence and machine learning in the military.

Almost every aspect of human life is influenced by science and technology. From the smartphone, there are always two sides of technology. As the field of science and technology has advanced, it has fundamentally changed our perspectives of life. Among those advancements, robotics is the most significant development that is trying to get closer to human life. Although it has managed to do make our daily lives easier, they can still create problems.

As we undoubtedly aware, machine learning algorithms build a mathematical model based on sample data, known as “training data”, in order to make predictions or decisions without being explicitly programmed to perform the task.

Let’s assume, for now, there are some errors in the training data, what will happen? When machine learning systems fail, it’s rarely because of problems with the machine learning algorithm. It’s more likely, you’ve introduced human error into the training data, creating bias or some other systematic error. Therefore it is better to always be skeptical, and approach machine learning with the discipline you apply to software engineering.

"It is better to always be skeptical, and approach machine learning with the discipline you apply to software engineering"


Use in Defense

If you want to know about any country’s innovative technology, then you should look at the weaponry that is being used by the defense forces of that country. Although many of these technologies are sensitive and secret, it would be appropriate to understand some of the issues related to Artificial Intelligence in the defense forces. According to Elon Musk, the founder of Tesla and SpaceX, if the third world war happens then the robotics will be in the main role. Like the ban on human creation from DNA-cloning, more and more individuals are asking for curbs on the use of AI in military.


Elon Musk, Stephen Hawking and Steve Wozniak on AI

AI and robotics are playing an increasingly prominent role in the field of weapon design. An open letter signed by Elon Musk, Stephen Hawking and Steve Wozniak, among others, made the case that weaponized robots could lead to “a global AI arms race” that turns self-directed drones into “the Kalashnikovs of tomorrow.”

“We believe that AI has great potential to benefit humanity in many ways and that the goal of the field should be to do so,” the open letter reads. “Starting a military AI arms race is a bad idea and should be prevented by a ban on offensive autonomous weapons beyond meaningful human control.”

This isn’t the first time these technologists have warned of the dangers of artificial intelligence. Musk has warned before that there “needs to be a lot more work on AI safety,” and a previous open letter from Musk, Hawking, Wozniak, and others spoke of the “pitfalls” that lay in wait, if the research wasn’t done carefully. The solution, according to Musk and others, is a ban on autonomous weapons, similar to the kind that governs chemical weapons.

History suggests that such a ban could be hard to approve, let alone enforce: Despite many major powers signing the 1925 Geneva Protocol banning the use of chemical and biological weapons, countries such as Japan and the United States did not become signatories until as late as the 1970s, according to the Arms Control Association. And even then, claims are still made about the use of such weapons in violation of the ban.

Today we mostly rely on the fear of mutual destruction and voluntary commitments by countries such as China and India on a “no-first-use” policy that only permits the firing of nuclear weapons in response to a nuclear attack.
In addition, once humans perfect artificial intelligence, the AI thus created might be tempted to improve upon its perceived flaws. Can humans with limited biological evolution compete with robotics? The question we all face is, Do we use new research to save mankind or to destroy it? The decision rests in the hands of researchers and governments. It is up to us to make sure that technology saves us, and not destroy everything we hold dear.


Published in Aspioneer Digital Magazine, PUNE. 
The role of artificial intelligence and machine learning in the military.
https://aspioneer.com/the-10-disruptive-rpa-companies-to-watch-2019/
https://aspioneer.com/the-role-of-artificial-intelligence-and-machine-learning-for-military-use/


Tuesday, October 9, 2018

तुमच्या तिजोरीच्या चाव्या सुरक्षित आहेत काय ?

आपण आपले पैसे, महत्वाचे कागदपत्र इत्यादी आपल्या तिजोरीत ठेवतो आणि त्या तिजोरीला लॉक लावतो आणि तिजोरीची चावी अशा ठिकाणी लपवून ठेवतो जिथं सहसा कोणीही पोहचणार नाही. परंतु या टेक्नॉलॉजीच्या युगात आपले महत्वाचे कागदपत्र, आपला सारा ऐवज हे सर्व तर तंत्रज्ञानाने उघडलेल्या खात्यामध्ये आहे. त्याच्या चाव्या कुठं आणि कशा सुरक्षित आहेत ? याचा विचार आपण केला आहे का ? केवळ इंटरनेट बँकिंगच नव्हे तर दैनंदिन जीवनात वापरली जाणारी बाकीची इतर खाती किती सुरक्षित आहेत हेही जरा तपासण्याची गरज आहे. आपला पासवर्ड किती जणांना माहित आहे? तो किती सुरक्षित आहे? बँकेकडे कोणत्या पातळीपर्यंत सुरक्षित राहू शकतो ? परवाचा कॉसमॉस बँकेवर जो हल्ला झाला त्यात तुमचे तर खाते नव्हते ना? आणि जर असते तर? तुमच्या पासवर्डची ताकत किती आहे ? तुमचा पासवर्ड चोरण्यासाठी हॅकर्स काय करतात ? आपण या लेखात अशा अनेक प्रशांवर नजर टाकणार आहोत.

काही दिवसापूर्वी सर्वोच्च न्यायालयात 'व्यक्तिगत माहिती संरक्षण विधेयक २०१८'  सादर करण्यात आले. विधेयक आल्यानंतर व्यक्तिगत माहिती संरक्षणासाठी असा कायदाही काही दिवसांनी अस्तित्वात येईल. या कायद्याने देशातील प्रत्येकाला माहितीच्या खाजगीपणाचा अधिकार मिळाला आहे असे वाटत जरी असले, तरी सर्वाधिक माहिती ज्याच्याकडे आहे, त्या सरकारला मात्र या कायद्याच्या कचाट्यातून मुभा देण्याचे काम मात्र या कायद्याने केले आहे आणि ते न्यायालयाने दिलेल्या निवाड्याच्या विरोधातही आहे. एखाद्या व्यक्तीची सर्व संवेदनशील माहिती घेण्यापूर्वी तिचा सुस्पष्ट होकार असावा. या संवेदनक्षम माहितीमध्ये पासवर्ड, आर्थिक माहिती, आरोग्याशी संबधित माहिती, लैंगिक आयुष्य, बायोमेट्रिक माहिती त्याचप्रमाणे जात, धर्म, पंथ, जमाती किंवा राजकीय विचारधारा यांचा समावेश होतो. आजपर्यंत माहितीसाठी मग ती खाजगी कंपन्यांनी किंवा सरकारने गोळा केलेली असो, याबाबत कोणतीही चौकट अस्तित्वात नव्हती. आता या कायद्यानिमित्ताने ती चौकट तयार होत आहे.  कंपन्या व सरकार अगदी सहजरीत्या आपल्याकडून माहिती गोळा करतात. कधी सेवा पुरवण्याच्या निमित्ताने तर कधी एखादी सुविधा देण्याच्या निमित्ताने. नंतर याच माहितीचा वापर सामग्री म्हणून केला जातो. हीच माहिती नंतर इतर खाजगी कंपन्यांना विकली जाते. इथून पुढे माहिती विकण्याअगोदर किंवा त्यात बदल करण्याअगोदर माहितीपूर्ण, स्वच्छ, स्पष्ट आणि नेमक्या शब्दात, ज्या व्यक्तीची माहिती आहे व्यक्तीची परवानगी घेणे आवश्यक आहे. त्याचवेळी माहितीचा वापर करण्याचा, बदलण्याचा  किंवा काढून टाकण्याचा अधिकारही ज्या व्यक्तीची माहिती आहे त्याच व्यक्तीला असेल. अर्थात ही सर्व माहिती डेटाबेसमध्ये इन्क्रीपटेड स्वरुपात असते. म्हणजेच मनुष्याला सहसा वाचता न येणारी. त्याच्या परवानगी नंतरच ती वाचता येवू शकेल. आणि ज्या कारणासाठी ही माहिती गोळा केली आहे केवळ त्याच कामासाठी तिचा वापर केला जाईल. इतर कोणत्याही कामासाठी त्या माहितीचा वापर करता येणार नाही. हेही हा कायदा सांगतो.

याबरोबरच आपण आपल्याबाजूनेही कशाप्रकारे आपल्या माहितीबद्दलची सुरक्षा ठेवू शकतो ते पाहूयात. पासवर्ड चोरण्यासाठी हॅकर्स डिक्शनरी अटॅक, हायब्रीड अटॅक , बूट फोर्स अटॅक अशा अनेक हल्ल्यांचा वापर करतात. डिक्शनरी अटॅकमध्ये हॅकर्स युवझर्सचा पासवर्ड इंग्लिश शब्दकोशानुसार तपासत जातो. अनेक लोक इंग्रजी भाषेतला कोणताही एखादा शब्द पासवर्ड म्हणून वापरतात उदा. success, inspire, awesome, happy, वगैरे. हॅकर्स डिक्शनरीमधले सगळे सर्व शब्द कॉम्पुटरच्या एका फाईलमध्ये भरतात. या फाईलला डिक्शनरी म्हणून ओळखलं जातं. आता ज्या वेबसाईटवर एखाद्या माणसाचा पासवर्ड चोरायचा असेल त्या वेबसाईटवर हॅकर त्या माणसाचा युझर आयडी भरतो. पासवर्डच्या ठिकाणी हॅकर डिक्शनरीमधला पुढचा शब्द वापरण्याच तंत्र वापरतो. यासाठी त्याला माहिती हाताने भरण्याची अजिबात गरज नसते, त्याच्यासाठी डिक्शनरी फाईल तयारच असते. या डिक्शनरीमधला पुढचा शब्द पासवर्ड म्हणून वापरत रहा आणि तो शब्द पासवर्ड म्हणून चालला नाही तर त्याच्या पुढचा शब्द पासवर्ड म्हणून वापरत रहा, याच्यासाठी त्याच्याकडे एक छोटासा प्रोग्राम लिहून तयार असतो. ज्या वेळी डिक्शनरीमधला एखादा शब्द मॅच होतो तेव्हा ते खाते हॅक झालेले असते. अशा पद्धतीने हॅकर्स डिक्शनरी अटॅकचा वापर करून खाती हॅक करतात.

लोकांना जेव्हा डिक्शनरी अटॅकबद्दल समजतं तेव्हा ते कटाक्षाने आपला पासवर्ड एखादा अवघड शब्द वापरण्याविषयीची काळजी घेतात. असं असूनही त्यांच्या पासवर्डवर यशस्वी हल्ला होतोच. आपला पासवर्ड कुठलाही इंग्लिशमधला शब्द नसावा त्यासाठी पासवर्डमध्ये बारीकसा बदल करतात. समजा एखाद्या व्यक्तीचा पासवर्ड apple असेल, तर तो apple1 किंवा apple123 असा करतो. परंतु यात इंग्लिशमधला शब्द आलेलाच असतो. काही विशिष्ट शब्दानंतर अंक आहेत आणि अंकावर लूप (वारंवारता) लावता येते. हॅकर्स अशा रीतीने असे सोपे पासवर्डही हॅक करू शकतात. यालाच हायब्रीड अटॅक म्हणतात. मूळ इंग्लिश शब्दांमध्ये काही अंकाची किंवा चिन्हांची भर टाकून तयार केलेले हायब्रीड पासवर्ड म्हणजेच जोड पासवर्ड मूळ इंग्रजी शब्दांच्या पासवर्ड म्हणून केल्या जाणाऱ्या वापराहून निश्चितच जास्त सुरक्षित असतात म्हणून ते पूर्णतः सुरक्षित असतातच असं नाही. आता बहुतांशी इंटरनेट बँकिंग साईट्सनी केवळ तीन अयशस्वी प्रयत्नानंतर इंटरनेट बँकिंग खाते लॉक करतात. सुरक्षेच्या दृष्टीने ही एक निश्चितच चांगली गोष्ट आहे.

दुसऱ्या बाजूला ब्रूट फोर्स अटॅकमध्ये हॅकर्स त्याला शक्य तितक्या सर्व शब्दांचा किंवा शब्द्श्रुखलांचा पासवर्ड म्हणून वापर करून बघतात. उदा. A, B, C, D,.... ही अक्षरं एकापाठोपाठ एक पासवर्ड म्हणून वापरून बघेल त्यातून पासवर्ड फुटला नाही तर हॅकर a, b, c, d,.... ही अक्षरं एकापाठोपाठ एक पासवर्ड म्हणून वापरून बघेल. त्यानंतर aa, bb, cc, dd, .... ही अक्षरं एकापाठोपाठ एक पासवर्ड म्हणून वापरून बघेल. असं करत करत हॅकर शक्य तितक्या शब्दांचा पासवर्ड म्हणून वापर करून बघेल. अर्थात हे खूप कष्टाच आणि वेळखाऊ काम आहे. म्हणून यासाठी त्याच्याकडे प्रोग्राम तयार असतो. प्रोग्राम हॅकरसाठी हे सारं काम आपोआप सोपं करून देतो. यातून खरा पासवर्ड हॅकरच्या हाती लागेलच याची खात्री नसली तरी बरेचदा असाही हल्ला यशस्वी होतो. अगदीच सोपं करून सांगायचं झालं तर आपल्या पासवर्डची लांबी पाच अक्षरं किंवा त्याहून कमी असेल तर असा पासवर्ड हॅक करण्यासाठी हॅकरला फक्त पाच सेकंद पुरेशे असतात. ही लांबी सात अक्षरांहून कमी असेल तर हॅकर असा पासवर्ड एका दिवसात फोडू शकतो. ही लांबी नऊवर गेली तर पासवर्ड फोडण्यासाठी त्याला शेकडो वर्ष लागू शकतात. समजा आपण दहा अक्षरी पासवर्ड निवडला आणि त्यात कॅपिटल लेटर, स्मॉल लेटर, अंक, विशेष चिन्ह या सर्वांचा समावेश असेल तर असा पासवर्ड फोडण्यासाठी हॅकरला ९१८०० वर्षे लागतात. म्हणूनच तर आपल्या पासवर्डमध्ये कोणताही डिक्शनरी शब्द नसावा, त्यात किमान एक कॅपिटल लेटर, एक स्मॉल लेटर एक अंक आणि एक विशेष चिन्ह अशी रचना असावी. सुरक्षित पासवर्ड कसा तयार करायचा आणि लक्षात ठेवायचा यावर आपण एकदा नजर टाकुयात. आता समजा मला दोन मुलं आहेत. एकाच नाव राम आहे आणि एकाच नाव श्याम आहे. हेच मी जर इंग्लिशमध्ये लिहिलं, तर हे वाक्य असं बनेल I am having 2 kids, Ram & Shyam. आणि या वाक्यामधल्या शब्दामधलं मी जर पहिलं अक्षर घेतलं तर तो शब्द असा बनेल Iah2kR&S. तोच मी पासवर्ड म्हणून वापरू शकतो जेणे करून माझ्यासाठी हे लक्षात ठेवण्यासाठीही सोपा असेल. अशी अनेक वाक्य बनवून आपले सुरक्षित पासवर्ड बनवू शकतो आणि लक्षातही ठेवू शकतो.

Published in Saptahik Chaprak 10 Sept.-16 Sept. 2018.

Monday, October 1, 2018

जागेपणीच पडतात!


आज तीन वर्षे होतील औंधमधल्या त्या जुन्या ऑफिसला! एम्पलॉयी वाढायला लागलेत म्हणून मागच्याच महिन्यात मी मगरपट्ट्यात हजार स्क्वेअर फुटच ऑफिस घेतलं. माझी ओनर आणि मॅनेजिंग डायरेक्टर म्हणून खूप धावपळ होतेय. ही धावपळ कंपनी चालू केल्यापासूनच आहे! सध्याच्या घडीला हेडकाउंट सत्तरच्या आसपास आहे. वेगवेगळ्या टेक्नॉलॉजीवर बारा प्रोजेक्ट्स चालू आहेत. मागच्या सोमवारीच ऐंशी हजार डॉलर्सचा एक नवीन प्रोजेक्ट आला, खरं म्हणजे आज येणार आहे. आज मी ऑफिसमध्ये जरा नेहमीपेक्षा लवकरच आलोय. आमचा एक बी.ए. आणि सेल्स मॅनेजर क्लाईंटला रिसीव्ह करायला एअर पोर्टवर गेलेत. सी.एम.एम. लेवल फाइव्ह अमेरिकन कंपनी टेक्नोहटशी नवीन प्रोजेक्टबद्दल चर्चा झाली होती. टेक्नोहटकडून आलेले मॅनेजिंग डिरेक्टर डंकन आणि रॉजर यांना आमचे बीए आणि सेल्स मॅनेजर कंपनीच्या गाडीत घेवून आले. ते आल्यावर अगदी भारतीय पद्धतीने दोघांचे ऑफिसमधल्या कर्मचाऱ्यांनी स्वागत केले. ऑफिस पाहून दोघेही जाम खुष झाले. त्यांची एडमिन टीमने आजच्या रात्रीची रहायची सोय जे डब्ल्यू मेरिओट हॉटेलमध्ये केली होती. दोघे ऑफिसमध्ये आल्यानंतर काही वेळातच कॉन्फरन्स रूममध्ये प्रोजेक्टच्या रिक्वायरमेन्टबद्द्ल पुन्हा एकदा बराच वेळ चर्चा झाली, इस्टिमेशन काढले, ते मंजूरही झाले. काही अटी मान्य झाल्या, काही झाल्या नाहीत. आमच्या मॅनेजरकडून प्रोजेक्ट डिलिव्हरीची डेट दिली. डंकन आणि रॉजरने प्रपोजल पुन्हा वाचून पाहिले. आमची लीगल टीम स्टॅम्पपेपर घेवून तयारच होती. बहात्तर हजार अमेरिकन डॉलर्सला डील फाइनल झाली. सह्या झाल्यानंतर एमओएमबरोबरच स्टॅम्पपेपर आणि प्रपोजल मेलवर पाठवायचे ठरले. डंकनची स्टॅम्पपेपरवर सही झाली. सही करण्यासाठी रॉजरने पेन आणि स्टॅम्पपेपर हातात घेतला आणि ... ...
... आणि मला पलंगावरच डोळा लागला आणि मी कधी झोपी गेलो मला आठवत नाही.